65
gibi tatlı. Beni büyüledin. Senin
önünde titreyerek durayım.
Güveyi, seni okşayayım.
Benim kıymetli okşayışım
baldan hoştur. Bağışla
bana okşayışlarını. Benim
beyim, tanrım; benim beyim,
baygınlığım. Enlil’in kalbini
memnun eden Su-Sin’im,
bağışla bana okşayışlarını.”
Böyle yazıyor M.Ö. 2500 tarihli
dünyanın ilk aşk mektubunda…
Taş levha üzerinde bulunan
bu mektup, Mezopotamya’da
yaşayan Enlil isminde Sümerli
bir rahibe tarafından yazılmış.
Sümer Kralı Su-Sin’e olan
aşkını itiraf ettiği bu satırlar
daha sonra gerçek sevginin,
aşkın sembolü kabul edilmiş
ve dönemin müzisyenleri
tarafından bestelenerek kısa
zamanda herkes tarafından
bilinir hale gelmiş. Binlerce
yıl önce yazılarak belki de
mektuplaşma geleneğini
başlatan dünyanın bu ilk
aşk mektubu, şu anda
İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde
sergileniyor. Samimi duygularla
yazılmış mektup, evlilikle
sonuçlanan ve yıllarca süren
platonik bir aşkın simgesi olma
özelliği de taşıyor.
Yalnızca aşk için değil,
diplomatik, ailevi ya da
dostane bağları sıcak tutan
mektuplaşmalar da var elbette.
Ama mektup ya da Farsça
adıyla “nâme” kelimesinin
bile kendi içinde melodik bir
romantizm barındırıyor oluşu,
insanlar arasında sağladığı
iletişime; olduğundan daha
derin duygular, daha büyük
anlamlar katıyor. Yapılan
araştırmalarla bulunan
Uygur prenslerinden, Türk
hükümdarlarından kalma resmi
yazışmalar, tarihi aydınlatarak
bugün geçmişle ilgili birçok
saklı kalmış bilginin ortaya
çıkmasına yardımcı oluyor.
Uçarak kurtulan sözlerin
kağıda dökülmüş olması,
yazıldıktan asırlar sonra bile
birilerine ulaşıp, sahip çıktığı
kelimeleri kendiyle birlikte
geleceğe taşımasını sağlıyor.
Dünya tarihini değiştiren
ama yaşandığı dönemde
bilinmediği için nedeni tam
olarak anlaşılamayan olaylar,
gizli kalmış aşklar su yüzüne
çıkıyor ve gelecek, geçmişten
gelen satırlarla aydınlanıyor.
Mektup, edebiyat türü
olarak değerlendirilmeye
17. yüzyıldan sonra başladı.
1800’lü yıllarda mektup zarfı
ve posta pulunun kullanılmaya
başlaması, posta hizmetleri
için kurulan sisteme ciddi
anlamda bir düzen getirdi.
Mektuplaşmanın, bugünkü kısa
mesajların ya da içeriğinde
kullanılan sevimli ifadelerin
asla yerini tutamayacağı bir
şekilde duyguları aktarabildiği
gibi; okuryazar oranının
artması, insanların kendini
ifade edebilmesi ve birbirleriyle
iletişime geçerken özen
göstermesi gibi etkileri vardı.
Temelde bir tür “haberleşme”
aracıydı ama taşıdığı yoğun
duygular ve içeriğindeki
süslü ifadeler, ona şiirsel
bir anlam da katıyordu.
Sadece mektuplara özel
maniler, ya da gönderenin
yazarken bir tek gönderdiği
kişinin anlayacağını bildiği
bir üslup kullanıyor olması,
mektubun “kişiye özel”liğinin
etkisi olsa gerek. Birbirlerine
kilometrelerce uzakta olan
insanlar arasındaki mesafeleri
kısaltışı, samimi duygularla
yazılan satırları “gönderen”den
“gönderilen”e iletişi, bir
cesaret kağıda dökülen
büyük aşklara aracılık edişi
ve sahibinin mahremiyetine
gösterdiği saygıyla kendine
verilen emanete sahip çıkışıyla,
en resmi yazışmaya bile bir
sıcaklık katıyordu mektuplar.
Dünya çapında tanınan
insanların özel hayatlarında
etkin roller oynadı var olduğu
sürece. Onlar öldükten sonra
ise dünyanın geri kalanına
anlattı şahit olduklarını.
Nazım Hikmet’in Bursa’dan,
uzaklardaki karısının yüreğine
a short period of time. Written
thousands of years ago, this first
love letter, which is maybe the
letter that started the tradition
of letter exchange, is now in the
Istanbul Archeology Museum.
This letter written with sincerity is
also a symbol of a platonic love
that lasted for years and ended in
marriage.
Evidently, there are letters
that are not love letters, but
are diplomatic, family or
friendship letters. As the word
letter or “name” in Farsi, has a
melodic tune to it, it adds more
meaning, deeper emotions to
the communication between
people. Official communications
from Uygur princes, Turkish
rulers today shed light to history,
revealing many unknown
information about the past. Words
put on paper reached people
even ages after they were written,
the words people owned are
carried onto the future. Because
the significance of some random
events that change the history
of the world are revealed and
hidden love surfaced; the future
and the past comes out to light.
Letters were accepted as a
literary form after the 17th
century. In the 1800s envelopes
and stamps were used and the
postal services became more
organized. Today’s SMS’s and
emoticons could never replace
the way emotions are conveyed
through letters; letters had an
effect on increasing literacy
and attentiveness as people
expressed themselves while they
communicated. It was mainly a
form of “communication” but due
the strong emotions it carried
and the fancy wording, it had
poetic quality. Small poems used
only in letters, or the reader-
oriented styles are indicators of
the “personal” quality of letters.
Letters added a warmth even to
the most formal communications
through bringing people miles
apart closer, transporting lines
written with sincerity from
the sender to the receiver,
transferring great love that was
written with enormous courage,
and guarding the privacy of
its owner with respect. They
were instrumental in the lives of
world-renown figures. When they
passed away, they narrated what
they witnessed to the world. Like
how the letter by Nazım Hikmet
sent from Bursa to her wife
touched her heart form far away.
“My one and only! In your last
letter you say: “My head aches,
my heart is a mess. If they hang
you, if I lose you” you say “I
cannot live!” You will live my
love; my memory will fade like a
black smoke in the wind. You will
live; the red haired sister of my
heart, the longest mourning in
the twentieth century will last for a
year.” The lines filled with the pain
of yearning and acceptance are
today read with tears, they carry
the memory of the great “master”
to next generations.
Letters were the first witnesses of
facts hard to believe. Many tears
accompanied the pens that stroll
on them, even before the last line.
Many people known differently
by the world, bared their souls
in front of them. They witnessed
the love agony Napoleon lived,
