43
bir halk ozanı Kerem ile asıl
adı Kara Sultan olan Ermeni
bir keşişin kızı Aslı arasındaki
aşk zamanla, zamanı olmayan
bir efsaneye dönüştü. Yaşlı
bir padişahın oğlu Kerem
ile padişahın sağ kolu olan
keşişin güzeller güzeli kızı
Aslı birbirlerine deliler gibi
aşık olmuştu. Ayrı dinlerin,
ayrı kültürlerin insanları
oluşu yüzünden ailelerin bu
aşka karşı çıkmasıyla bir
türlü kavuşamadılar. Kerem
“âşık” olup, aşkına sazını
ortak etti, diyar diyar gezerek
“Aslı”sını aradı. Birkaç kez
kavuşsalar da, Aslı’nın babası
her seferinde aralarına girdi
ve kızını uzaklara kaçırdı. Her
şeye rağmen birbirlerinden hiç
vazgeçmediler ve en sonunda
yeniden bir araya gelip
evlendiler. Evlendikleri gece
Kerem, keşişin Aslı’ya giydirdiği
büyülü gömleğin çözülmeyen
düğmeleri karşısında derin
bir “ah” çekti. Kerem’in yürek
yangınının alevleri bu ah ile
ağzından çıktı ve tüm bedenini
sararak onu bir anda kül etti.
Aslı ise sevdiğinin başında
ağlarken, alevlerden nasibini
alan saçları tutuştu ve iki
aşığın külleri birbirine karıştı.
Bu dünyada kavuşamayan
bedenlerinin külleri, onları diğer
dünyada birleştirdi. Kerem ile
Aslı’nın yüzyıllardır özü aynı
kalan ama farklı şekillerde
anlatılan hikâyelerinde birçok
detay da gizli. Aşkının ateşiyle
yanıp kül olan Kerem’in, aynı
zamanda halk ozanlarının en iyi
örneklerinden biri olması gibi.
“Güzelliğin on para
etmez, Bu bendeki aşk
olmasa.” Aşık Veysel
Kopuzuyla boy boylayıp soy
soylamasıyla bilinen “Dede
Korkut”un piri kabul edildiği
halk ozanlığı diğer adıyla
“âşık” geleneğinin kökeni
Orta Asya’ya ve Şamanizm’e
dayanıyor. Bulundukları
toplumun, dönemin, düzenin
durumunu anlatan; tarihe
sazıyla not düşen âşıklar
arasında en bilinenleri,
Âşık Veysel, Karacaoğlan,
Dadaloğlu, Âşık Mahzuni
Şerif bulunuyor. Önceleri,
kendilerini ilahi aşka adamış
tasavvuf şairleri için kullanılan
“âşık” kavramı daha sonra
saz çalan bütün şairler
için kullanılmaya başladı.
Tamamen doğaçlama olarak,
gördüklerini, yaşadıklarını, o an
içlerinden geldiği şekilde şiire
döküp bir yandan sazlarıyla
eşlik eden âşıklar, Anadolu’ya
mâl olmuş gözde bir kültürün
en önemli öğesi. Bugün etkin
olarak yaşatıldığı söylenemese
de, tarih boyunca bozulmayan
bu gelenek, yakın geçmişte de
hep hayatımızda oldu. Şimdi
ise Anadolu’da “çeşme başı
aşıkları”yla bilinen “yavuklu
kültürü” ile birlikte Amasya’da
açılan “Ferhat ile Şirin Aşıklar
Müzesi”nde yaşatılıyor.
East and Shamanism. The best
known folk poets who recite the
status of the society and order
of their times are Âşık Veysel,
Karacaoğlan, Dadaloğlu, Âşık
Mahzuni Şerif. The concept of
“aşık” which was initially used for
religious poets who had devoted
themselves to divine love in time
started to be used for all folk
poets who played saz. The poets
improvise to tell about what they
see and experience as they feel
at the time while accompanying
their poems with the saz they
play and they are the most
important element in the widely
esteemed Anatolian culture.
Even though today this tradition
is not well lived, it has been in
our lives until recent history.
And now it continues to live at
the “Ferhat and Şirin Museum
of Lovers” in Amasya. The love
story that inspired the name and
content of the museum is told for
centuries to express that “love
knows no boundaries”. As the
story goes, while Ferhat who
was working as a muralist at the
palace built by Sultan Mehmene
Banu for her sister Şirin; he sees
Şirin and madly falls in love at
first sight. Şirin also falls in love
with him but there is an obstacle
between them. Mehmene Sultan
is bent on not giving Şirin’s hand
in marriage to Ferhat, however
instead of saying this directly
she asks something from Ferhat
which she thinks is impossible:
to bore a hole in Elma Mountain
and bring water to the village.
No matter what is asked from
him Ferhat is overjoyed to find a
way to unite with his love “Şirin”
and takes to the roads. He drills
a hole in the mountain, builds
an aqueduct, finishes what is
asked from him however before
he returns to the village for Şirin
he hears some falsified news.
Şirin is dead. Ferhat falls into this
trap devised by Mehmene Banu
when she understood that she
would have to give Şirin’s hand
in marriage after which Ferhat
throws the pick he used to drill a
hole in the air; the pick falls on his
head and he dies right there. Şirin
hears of this terrible news, runs
to Ferhat’s side and jumps down
from the cliff there. But this does
not mean that they are separated
but rather that they are united in
the other world by overcoming
the obstacles in the material
world. Because those who tell
and listen to this legend know
that real lovers never separate
and nothing can stand in the face
of real love. Maybe this is why
all love stories and the stories of
all legendary lovers are passed
down generation to generation.
Another love legend the common
ground of which is a real rejoining
is the story of Romeo and Juliet
which covers a corner of the
Lovers Museum in Amasya.
Another love story in history
which is known to be real is the
love of Mimar Sinan to Mihrimah
Sultan, the daughter of Kanuni
Sultan Süleyman and Hürrem
Sultan. Mimar Sinan builds
the most mysterious and most
magnificent creations the mystery
of which are yet to be solved
with the inspiration of the love he
buried in his heart. While Mimar
Sinan reflected the unmatched
beauty of his sultan in the külliye
(Ottoman social complex) and
mosque built for Mihrimah Sultan
in her own name, it is said that
