Bursa’da kabına sığmayan Osmanlı kültürü
Türkiye’deki ilk kıyafet müzesi olan Uluumay Osmanlı Halk Kıyafetleri ve Takıları Müzesi, tüm Osmanlı coğrafyasından yüzlerce değerli eseri sergiliyor. Şair Ahmet Paşa Medresesi içinde yer alan müzede, şu an 86 kıyafet yer alıyor. 130 kıyafet ise yer sıkıntısı nedeniyle depoda bekliyor.
Osmanlı Devleti’nin ilk önemli başkenti olan Bursa, değeri yeterince bilinmese de çok kıymetli bir müzenin de ev sahibi… Bu önemli değerin mimarı ise Bursalıların yakından tanıdığı bir isim; Esat Uluumay. 1960’lı yıllarda kılıç kalkan oynarken, dünyada pek çok yer görme şansını bulan ve bu sırada her yerden yöresel kıyafetleri toplamaya başlayan Esat Uluumay için 50 sene boyunca Kafkasya’dan Macaristan’a, Irak’tan Yemen’e kadar olan tüm Osmanlı coğrafyasından topladığı eserlerle oluşturduğu müze, çok büyük bir anlam taşıyor. Muradiye Külliyesi’nin hemen karşısında, Şair Ahmet Paşa Medresesi içinde yer alan müze, Eylül 2004’ten bu yana ziyaretçilerini ağırlıyor.
1999 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile Bursa Valiliği aracılığıyla Esat Uluumay’a tahsis edilen müzede dört ana koleksiyon bulunuyor. Osmanlı el sanatları ile bezeli halk kıyafetlerinin yanı sıra bu müzeyi farklı kılan üç ana koleksiyon daha bulunuyor. Osmanlı halk gümüş takıları ve ekonomisi zayıf yörelerde aksesuar olarak kullanılan boncuk eşyalar sadece bu değerli müzede yer alıyor. Esat Uluumay’ın büyük çabalar sonucunda topladığı eserler arasında ayrıca, kaybolan el sanatlarından örnekler bulmak da mümkün. Demir ve metal üzerine gümüş kakma sanatı ve ahşap üzerine gümüş tel kakma sanatları bunların başlıcaları… Ayrıca ahşap ve taş üzerine kurşun kakma sanatı ile yapılan eserler ve altın ile civanın işlenmesi ile gerçekleşen tombak işçiliği ve kaybolan bir diğer sanat olan gümüş savat işçiliği de eşsiz eserler arasında…
Esat Uluumay, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın desteğiyle restore edilen Şair Ahmet Paşa Medresesi’nin iç avlusunun üzerini kapatarak daha fazla kullanım alanına kavuşturulmasını istiyor. Bu konuda Bursa Valisi Sn. Şehabettin Harput öncülüğünde Bursa Valiliği’nden de destek sözü almış durumda. Ayrıca yine Bursa Valiliği’nin desteğiyle müzenin bir bölümünü Osmanlı Kahve Müzesi yapabilmek için Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurumu’ndan izin bekliyor. Anadolu Folklor Vakfı kurucu üyelerinden olan Esat Uluumay’ın yakın dönemde gerçekleştirmeyi hedeflediği bir diğer konu ise; Bursa Çeyiz El Sanatları Yarışması… Bursa kız meslek liseleri ve halk eğitim merkezleri hocalarından oluşacak komite ile yapılacak çalışmalar neticesinde şekillenecek olan yarışmada, Bursalı hanımlara konu hakkında bilgilendirme yapıldıktan sonra, 10 aylık bir süreç başlayacak. Çeyiz ve el sanatları ürünlerinin yenileri yapılması istenecek ve komitenin değerlendirmesi sonucunda, ilk altıya giren yarışmacılara çeşitli derece ve mansiyon ödülleri verilecek. 
Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden eserler yer alan müzede yaklaşık 500 parça da gümüş halk takısı bulunuyor. Türk kahvesi, Türk hamamı, Türk atçılığı ve biniciliği ile ilgili eşsiz eserlerin bulunduğu müzede ayrıca; boncuklu kıyafet aksesuarları, oyalar, keseler, seccadeler, bohçalar, yazmalar, yağlıklar, Anadolu ve Rumeli çorapları, Bursa ipeklileri, erkek ve kadın başlıkları, heybeler, Yörük çuvalları, çeşitli silah ve bıçaklar, levhalar, kapı aksesuarları, mutfak eserleri mangallar, musiki aletleri ve Osmanlı silahları da yer alıyor. Esat Uluumay için her takının, cepkenin veya kıyafetin ayrı bir anısı var. Anneannesinden dedesine, annesinden babasına kadar her eserde geçmişini bulabiliyor ve müzede geçirdiği saatler içerisinde kendisini çok mutlu hissettiği aşikâr… Müzede Bursa manzarasına nazır bir çay bahçesi de bulunuyor.
Özel olarak yaptırdığı dönen mankenlere kıyafetleri giydirerek sergileyen Esat Uluumay, sergileyebildiği kıyafetlerden daha fazlasını depolarda tuttuğuna dikkat çekerek, “Medresenin bütün odalarında birbirinden güzel Osmanlı dönemine ait Türk halk kıyafetlerini sergiliyorum. Elimde geçmiş dönemdeki askerlerin kullandığı orijinal kıyafetler de bulunuyor. Ancak sergileyebileceğim alan kalmadı. Şu anda müzemizde 86 tam kıyafet ile 500 civarında takı ve aksesuar sergiliyorum. Eğer ki kapalı alanları arttırabilirsek, depoda bulunan 130 kıyafeti de sergileme imkânına kavuşabilirim” diyor. Bunca eseri sevgi ve bilgiyle topladığını söyleyen Halk Bilimcisi Esat Uluumay tarafından bir ömür adanarak oluşturulmuş bu müze geçmişten günümüze Osmanlı halkının kıyafet kültürünü tüm zarafetiyle aktarması sebebiyle birçok müzeden de farklılaşıyor. Her motif ve desenin bilgilerle bezendiği müze, pek çok araştırma için de ciddi bir kaynak oluşturuyor.
Birçok yörede kullanılan cepkenler, yelekler, takkeler, pilav tengerleri, çoraplar, iğne oyasından yapılmış saat-para-mühür keseleri, Roma, Bizans ve Selçuklulardan Osmanlılara kadar kadın ve erkeklerde kullanılan tüm takılar, halhallar, köstekler, kuran keseleri, pazubentler, kemerler, tepelikler, enfiye kutuları, hamaiyiller, sabatlı gümüşler, altın taşıma çantaları, eğerler, tütün tabakaları, kamçılar, terlikler, kına tasları, hamam tasları, insan ve eşyada kullanılan boncuklu eşyalar, takılar, nalınlar ve gelin kıyafetleri müzenin eser yelpazesi içerisinde… Müzede Bursa ve köylerinde kullanılan keçeden erakiyeler, Bursa seccadeleri, Bursa işi işlemeli bohçalar, Bursa yazmaları, oyalı ipek Bursa krepleri de ayrı ve önemli bir yer tutuyor. Kısaca Uluumay Müzesi, tüm sanatseverleri ve Bursalıları müzenin mistik atmosferinde ağırlamak için eşsiz bir imkân sunuyor. Bursa’nın sınırlarını aşarak; Times, Cornucopia, Textile Forum gibi önemli dergilerin objektiflerinden dünya arenasına çıkan bu değerli müze maalesef ki Bursa’da yerli halktan daha fazla yabancıların ilgisini çekiyor. Avrupa, Avustralya ve Amerika’dan birçok tekstil, moda ve stilistlik bölümü öğrencileri ve hocaları ziyarete geliyor. Fakat Bursa’da yaşayıp bu değerli müzenin varlığını bile bilmeyenler var. Bursa, her köşesi tarih kokan geçmişiyle, geleceğe ışık tutabilecek birçok mekâna ve bilgi birikimine sahip. Uluumay Osmanlı Halk Kıyafetleri ve Takıları Müzesi, bunlardan sadece bir tanesi…
