“Su” araçları modelciliği
Hazırlayan: Özgür Taşkıran
Ülkemizin 3 tarafı denizlerle çevrili. Hal böyle olunca akla; denizle iç içe bir yaşam, üst düzeyde deniz tutkusu, gelişmiş deniz taşımacılığı, yoğun miktarda deniz ürünleri üretimi ve tüketimi vb. gelebilir. Ama deniz tutkusu ülkemizde çok küçük bir kitlenin ilgi alanında. İnsanlar iç içe oldukları araçları modellemeye yatkındır. Denizden ve deniz araçlarından uzak bir toplum olunca modelcilikte de konunun uzağındayız. Umarım bu yazı konuya ilginin bir nebze de olsa artmasını sağlar.
Her modelcilik dalında olduğu gibi bu modelcilik türünün de iki ana dalı var. Statik ve dinamik deniz araçları modelciliği. Statik deniz araçları modelciliği adından da anlaşılacağı üzere hareket kabiliyetine sahip olmayan, belirli bir ölçek baz alınarak boyut ve detaylandırılmış modelcilik dalıdır. Kendi içerisinde 2 farklı dala ayrılır. Bunlardan birincisi gerçeği gibi ahşap kullanılarak yapılmış deniz araçlarıdır. Tarihsel olarak bakıldığında kalyonlar ve savaş gemileri, günümüz araçlarına baktığımızda ise balıkçı tekneleri ve sandallar gibi deniz araçları modellenir. Modelleme tekniği olarak da iki farklı sınıfta incelenebilir. Bunlardan ilki ve bence en zoru modellenecek aracın planını elde edip bu plan dahilinde gemiyi gerçekte olduğu gibi inşa etmektir. Bu tip bir üretim doğal olarak gerekli bütün parçaların elde olması ve referans alınan plana uygun olarak üretilmesi ile gerçekleşir. Çok fazla el becerisi, malzeme bilgisi ve sabır gerektiren bir modelcilik türüdür. Usta ellerden çıkmış bir modeli izlemek inanılmaz keyiflidir. Üzerindeki detay kalitesi, hassas ve zarif işçilik kendisine hayran bıraktırır. Yapım süreci gerekli parçaların elde üretilmesinden dolayı uzun sürebilir. Bu tip bir model görmek isterseniz İstanbul Beşiktaş’ta bulunan Denizcilik Müzesi’ni ziyaret etmenizi öneririm. Büyük boyutlarda ve işçilik kalitesi olarak bir insan nasıl bunu yapabilir dedirtecek kalitede modeller, bu müzede ziyaret edilmeyi bekliyorlar. İkinci olarak yine ahşap kullanılan fakat kullandığınız bütün ahşap parçaların lazer kesimle önceden kesilerek modelciye hazır olarak sunulduğu kitlerdir. Parçaların hazır olması sebebi ile kolay bir yapım süreci vadettiği düşünülmemelidir. Modelciyi sadece bu parçaların elde yapılma işleminden kurtarması ve yapım sürecini kısaltması dolayısı ile avantajlıdır. Titiz bir çalışma ile çok güzel ve kaliteli modeller ortaya çıkartabilirsiniz.
İkinci modelcilik dalı ise plastik enjeksiyon yöntemi ile kalıplanmış kitleri satın alıp içerisinden çıkan parçaları size sunulan plan dahilinde birleştirip boyayarak ortaya çıkarttığınız modellerdir. Avantajı montajının ahşap işçiliğine göre daha kolay olması ile günümüz savaş ve cruise gemilerinden denizaltılara, yatlardan torpido botlara, 1600’lü yıllara ait kalyonlara kadar model çeşitliliğinin oldukça yoğun olmasıdır. Fakat montaj aşaması ahşap modellere nazaran kolay olsa da boyama aşaması en can alıcı noktasıdır. Çünkü bu aşamada eğer gemi ahşap bir gemi ise boyama aşaması bittikten sonra geminin hakikaten ahşap, eğer gemi metal bir gemi ise yine boyama aşaması bittikten sonra geminin hakikaten bu malzemeden yapılmışçasına bir görüntüye sahip olması beklenir. Kısacası modeliniz oyuncak gibi değil olabildiğince gerçekçi görünmelidir. Mesela metal konstrüksiyon bir gemide olabilecek paslanmalar model üzerinde de gösterilmelidir. Eğer bir savaş gemisi ise topların namlu uçlarındaki barut isi, metal aşınmaları, yağ ve kir izleri gibi birçok detay model üzerinde çalışılmalıdır. Bunu gerçekleştirebilmek için mümkünse modellenen araca ait referans fotoğraflar elde edilmeli ve bu fotoğraflar baz alınarak çalışma yürütülmelidir. İlk yaptığınız modellerde tabi ki istediğiniz gerçekçilik düzeyine ulaşmak kolay olmayacaktır. Fakat zamanla bilgi ve beceri olarak geliştikçe, kullandığınız malzemelere hakimiyetiniz arttıkça gerçekçilik seviyesi yüksek, modelinize bakan gözlere sanki gerçeğini bilimkurgu filmlerindeki gibi bir küçültme makinesinde küçültülmüşçesine gerçekçi modeller ortaya koyabilmeniz içten değildir.
Dinamik gemi modelleri ise radyo kontrolü ile kumanda edilebilen, pil, buharlı makine ya da yakıtlı motorlar ile çalışan modellerdir. Bilgi ve beceriniz ile kendi yaptığınız bir modeli radyo kontrollü bir modele çevirebileceğiniz gibi fabrikasyon olarak kullanıma hazır montajlanmış bir kiti de satın alıp hayallerinizi yüzdürebilirsiniz. Kullanımı en kolay olanlar pil ile çalışan modellerdir. Yapmanız gereken pillerini şarj edip modelin içine yerleştirdikten sonra tekne içerisine su sızmaması için gerekli önlemleri almak ve teknenizin keyfini çıkartmaktır. Tekne içerisine su sızmaması oldukça önemlidir. Çünkü tekne içerisindeki elektronik ekipman (ESC: Electronic Speed Control – Elektronik Hız Kontrol Ünitesi) yüksek teknoloji içeren pahalı bir ekipmandır. Hasar görmesi halinde yapısı dolayısı ile tamiri neredeyse mümkün değildir. Yenisi ile değiştirmek gerekir. Bazı teknelerde ESC üniteleri su geçirmez bir biçimde üretilmiş olsalar bile su sızdırmazlık için önlem almak gerekir. Çünkü bu sefer tekne içerisine dolabilecek su sebebi ile tekneniz batma ya da dengesinin bozulması tehlikesi ile karşı karşıya kalacaktır.
Yakıtlı modeller de kendi aralarında ikiye ayrılır. Nitro yakıtlılar ve 95 oktan benzin ile çalışanlar. Bu tip tekneler içerdikleri motorlar itibarı ile daha üst seviye modelcilere hitap ederler. İçerisinde taşıdığı motorun işletilmesi ve bakımlarının yapılabilmesi için tecrübe şarttır. Seyir halinde ve kıyıdan uzakta stop etmeleri halinde bir deniz aracı ile almanız gerekeceği için motorlarının hava ve yakıt karışım ayarlarının iyi yapılmış olması gerekir. Bu arada pil ile de çalışsa, yakıtlı bir motora da sahip olsa 60-100 km. sürat yapabildikleri için oynadığınız alan insanların yüzüp yüzmediğine dikkat etmek olabilecek kazaların önüne geçecektir.
Buharlı tekneler ise içerisinde bulunan minyatür bir buhar makinesi ile çalışırlar. Hızları düşük ama çok eğlencelidirler. Üst seviye modelcilik isteyen bir daldır. Öncelikle motorun sahip olduğu buhar kazanının altındaki hazneye özel olarak satılan küçük ağaç parçaları doldurularak yakılır. Kazan, altında yanan ateşin etkisi ile kısa sürede ısınacak ve içerisindeki su kaynayarak buhar üretir hale gelecektir. Üretilen buhar ile motor hareket kazanacak, böylece tekneniz kullanıma hazır hale gelecek ve bacasından dumanlar tüterek suyun üzerinde ilerleyecektir.
Yelkenli tekneler ise üst seviye modelcilik istemezler. Çünkü üzerlerinde motor bulunmaz. Sadece üzerinde bulunan servolar ile yelkenlerin pozisyonları ayarlanarak kullanılabilirler. Her ne kadar üst seviye modelcilik istemeseler de üst seviye yelken bilgisi gerektirirler. Rüzgarı nasıl kullanacağınızı bilmezseniz tekneyi kullanmak mümkün olmayacaktır. Bu sebeple sadece denizcilikle ilgisi bulunan ve yelken kullanımını bilen bir kitleye hitap ederler. Eğer bu bilgilere sahipseniz oldukça eğlenceli bir modelcilik türüdür.
Modelciliğin hangi türünü yaparsanız yapın şunu unutmayın. Model oyuncak olarak nitelenemez. Statik olanları bilgi, beceri, zaman, sabır ve yetenek; dinamik olanları buna ek olarak ciddi bir disiplin ister.
