“Gidenlerin de gelenlerin de anılarına saygıyla…”

“Gidenlerin de gelenlerin de anılarına saygıyla…”

Bir müze düşünün ki içinde Bursa’nın göçlerle dolu geçmişinden, mübadele yıllarının anılarından silinmeyen izler barındırıyor. Hem de bir mübadil köyü olan Görükle’de, eski bir Rum evinde…

 Kapıdan içeri attığınız ilk adımla, Bursa’nın mübadele yıllarına doğru yolculuğunuz başlıyor. Karşınıza çıkan ev tekstili ürünlerinden mutfak gereçlerine her şey o yıllara, o yılları yaşamış, dün gibi hatırlayan insanlara ait. Gördüğünüz tüm eşyaların yaşanmışlıklarını her hücrenizde hissedebiliyor; o insanların o yıllarda çektiği acıları içinizde yaşıyorsunuz. Bursa’da en çok göçmen ağırlayan Nilüfer ilçesinin, mübadil kökenli bir nüfusla karşılaşacağınız Görükle semtindeki Mübadele Evi Müzesi; dopdolu içeriğiyle 2016 ocak ayından bu yana Bursa’nın mübadele tarihini anlatıyor.

Balkan Savaşları, 1. Dünya Savaşı, Yunan İşgali… 1912’de başlayıp 12 yıl süren acı dolu günler… Yunanlıların “Küçük Asya Felaketi”, Türklerin milli devletin kuruluşuyla biten zaferi… Türk ve yunan hükümetleri arasında imzalanan ve mübadele ile sonuçlanan protokol… İki ülke arasında nihayet bir anlaşmaya varılmıştı ama bu barışın bedelini anılarını, geçmişlerini, sevdiklerini geride bırakıp gitmek zorunda kalan insanlar ödemişti. 1922-1924 yılları arasında yapılan göçlerde Anadolu’da yaşayan 1.200.000 Rum ve Yunanistan’da yaşayan 450.000 civarı Türk, doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı. Onlara anavatanları gösterilmiş ve onlardan o güne dek yaşadıkları, öğrendikleri her şeyi unutup değiştirmeleri istenmişti.

Anılar, Bursa’ya emanet…

Olanlar oldu, yaşananlar yaşandı. Geçmişi geri getirmek mümkün olamazdı belki ama o insanların anıları, yaşanmışlıkları ve yaşadıkları geleceğe taşınabilirdi. Bunu da ancak anılarına sahip çıkanlar ve onların vefalı çocukları, torunları gerçekleştirebilirdi. Öyle de oldu. “Rum köyü Görükle’si” sakinleri, Rumeli’den Anadolu’ya gelenler, Anadolu’dan Rumeli’ye göçenler, Selanik’in köylerinden gelip Görükle’deki mübadil nüfusu oluşturanlar… O günleri yaşayanların hatıralarında ne varsa, onlardan geriye ne kaldıysa hepsi Görükle’deki Mübadele Evi Müzesi’nde…

Ocak 2016’da; mübadele günlerini en iyi bilenlerin, onarın çocuklarının, torunlarının kurduğu ve yaşattığı Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği, Nilüfer Belediyesi iş birliği ile, Mübadele Evi adıyla Yerel Tarih ve Halk Kültürünü anlatan bir müze kuruldu. Amaç; yaşananları, yaşayanları ve anıları geleceğe taşımanın yanı sıra mübadil kültürünü korumak ve araştırmak; buradakileri ve oradakileri buluşturmaktı. Müzeye emek verenlerin neredeyse tamamı Görükle Köyü’nün yerlileri. O günleri yaşayan ya da atalarından, dedelerinden, ninelerinden dinleyen insanlar. Diğer adıyla “ikinci nesil mübadilleri”… Zorunlu göçü, Yunanistan’daki memleketlerinin belleğini canlı tutmak, yarınlara taşımak isteyenler…

Yöre halkının candan desteklediği müzede görebileceğiniz her şey de onlara ait. Görükle halkının, Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği’nin, Görükle Kadın Dayanışma Kalkınma ve Kültür Derneği’nin üyelerine ve onların ailelerine. Mübadele döneminde Selanik’ten gelen eşyalar, alet ve ev gereçleri, ev testili ürünleri, mutfak eşyaları, hayvancılık ve kozacılık aletleri… Her biri tüm yaşanmışlıklarıyla müzede sergileniyor. Bunlarla birlikte müzede Görükle’nin Rum nüfusu tarafından köyde bırakılan ya da Yunanistan’daki Görükle kökenli Rum aileler ve araştırmacıların bağışladığı eşyalar da bulunuyor. Zorunlu göçler sırasında verilen ve imzalanan belgeleri, harita çizimleri, fotoğrafları, kâğıda dökülmüş anıları da müzede görmek mümkün.

“Gidenlerin de gelenlerin de hatıralarına saygıyla” açılan Mübadele Evi Müzesi; o acı günlerin bütün izlerini bugüne taşıdığı gibi; o yıllarda kurulan sağlam temelli dostlukların, kopmayan bağların, vefalı evlatların izlerini de yarınlara taşıyor.

Kaynaklar: Nilüfer Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü, Tarih ve Turizm Bürosu, Mübadele Evi Müzesi, Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği

“With respect to the memory of those who went and those who came…”

Think of a museum full of traces from the history of Bursa filled with migrations and memories of the population exchange years. Indeed at an old Greek house in Görükle, a population exchange village…

Your journey to the population exchange years of Bursa starts as soon as you set foot inside. All that you are faced with from home textile products to kitchen utensils date back to those years and people who remember those years as if they were only yesterday. You can feel the life experiences of all objects you see and almost relive the pains that those people experienced. Population Exchange Home Museum in the neighborhood of Görükle where you will meet a population with roots in the population exchange at the district of Nilüfer that hosted the highest number of immigrants in Bursa, has been depicting the population exchange history of Bursa since January 2016 with its rich content.

Balkan Wars, 1^st World War, Greek Invasion… Days filled with pain that started in 1912 and lasted 12 years… The “Asia Minor Disaster” of the Greeks, the victory of the Turks ending with the formation of a nation-state… The protocol signed between the Turkish and Greek governments leading to population exchange… An agreement was finally reached between the two countries, however the people who had to leave their memories, pasts and loved ones behind were those who paid the price for this treaty. About 1.200.000 Greeks living in Anatolia and 450.000 Turks living in Greece had to leave their homelands during the migrations that took place between 1922-1924. Their homelands were shown to them and from that day onwards they were asked to forget everything they had lived and learned until that time.

Memories are entrusted to Bursa…

Whatever happened happened. It would not be possible to bring back the past, but maybe the memories and experiences of those people could be passed onto posterity. This could only be done by those who laid claim to their memories as well as their faithful children and grandchildren. And indeed, that was what happened. Residents of the “Greek village of Görükle”, those who came to Anatolia from Rumelia, those who migrated to Rumelia from Anatolia, those who formed the exchange population at Görükle coming down from the villages of Thessaloniki… Whatever is left of the memories of the people who lived those days are in the Population Exchange House Museum at Görükle…

Lausanne Immigrants Culture and Solidarity Association that was established by those who know the population exchange days the best in cooperation with the Nilüfer Municipality also opened a museum entitled as the Population Exchange House that depicts the Local History and Public Culture. The objective was to pass down the memories and experiences to posterity as well as to preserve the population exchange culture in this region and to unite what is here with what is there. Almost all those who worked for the museum are the locals of the Görükle Village. People who have either experienced those days or listened to the memories of their grandparents. In other words, “second generation immigrants”… Those who wish to keep the memories of forced migration and their lives in Greece alive…

All that you will see in the village supported by the local public belong to them. To the members of the Görükle public, Bursa Lausanne Immigrants Culture and Solidarity Association, Görükle Women Solidarity Development and Culture Association as well as their families. Objects, tools and home appliances, home textile products, kitchen utensils, animal rearing and sericulture tools from Thessaloniki dating back to the population exchange period… Each is on display at the museum with their unique memories. In addition, there are also objects left over in the village by the Greek population or objects granted by Greek families of Görükle origin as well as researchers. It is also possible to see the signed documents provided during the forced immigration, maps, photographs and memories written down.

The Population Exchange Home Museum that was opened “With respect to the memories of those who went and those who came” carries the traces of those painful days in addition to the friendships, strong relations and faithful children dating back to those years.

References: Nilüfer Municipality, Culture and Social Works Directorate, History and Tourism Bureau, Population Exchange Home Museum, Lausanne Immigrants Culture and Solidarity Association