27
genel başkanlığına seçildi. “12
Eylül” müdahalesi sonucunda,
TİP öteki partilerle beraber
kapatıldı. Parti yöneticileri
hakkında açılan dava ile ilgili
olarak bir süre gözaltına alındı,
sonra yurt dışına çıktı. 1981’de
yapılan “yurda dön” çağrısına
uymayınca vatandaşlıktan
çıkartıldı. Yurt dışında,
Sovyetler Birliği yanlısı TİP ile
Türkiye Komünist Partisi’nin
(TKP), Türkiye Birleşik
Komünist Partisi (TBKP) adıyla
birleşmelerinde etken oldu.
Brüksel’de öldü. Cenazesi
önce Ankara’ya getirildi,
Türkiye Büyük Millet Meclisi
önünde düzenlenen törenden
sonra İstanbul’a götürülerek
orada defnedildi.
Uludağ Senatoryumu
Mimarı Leman Cevad
Tomsu
Türkiye’nin ilk kadın
mimarlarındandır. Kayseri’ye
bağlı Tavlus’un köyünden
Mustafa Cevad Bey’in kızı
olan Leman Cevad 1913
yılında İstanbul’da doğdu.
Kafesçioğulları namıyla köklü
bir aileden olup Tavlus’un köy
meydanının adı olan Tomsu
soyadını almıştır. Leman
Cevad, ilk ve ortaöğrenimini
Erenköy Kız Lisesinde
tamamladı. Leman Hanım,
1930 yılında İstanbul Güzel
Sanatlar Akademisi Mimarlık
Bölümü’ne yazıldı. Beş yıllık
öğrenim süresince çalışkanlığı
ve mimariye olan yatkınlığı
ile arkadaşları arasında ön
plana çıkan Leman Tomsu,
1935 yılında yüksek mimarlık
diploması alarak mezun
oldu. İstanbul Belediyesi
İmar Müdürlüğünde şehircilik
uzmanı Martin Wagner’in
yanında çalışmaya başladı.
Leman Tomsu, 1941 yılında
daha sonra aynı zamanda
kitap olarak da yayınlanan
“Bursa Evleri” konulu teziyle
doçent unvanını aldı. İstanbul
Teknik Üniversitesinde görevli
bulunduğu sırada, 1950 yılında
İsviçre, Almanya, İsveç, Fransa
ve İtalya’nın bazı şehirlerinde
savaş sonrası gelişmiş
mimarlık ve şehirleşme
sorunları üzerine etütler yaptı.
1958 yılında İngiltere’de iskân
hukuku üzerine incelemelerde
bulundu. Meskenler adlı bir
kitabı da yayınlanmış olan
Leman Tomsu, projeleriyle
5 birincilik, 1 ikincilik, 2
üçüncülük ve 6 mansiyon
kazanmıştır. Köy Enstitüsü
Proje Yarışmaları’nın ikisinde
Emin Onat’la birincilik
ödülü aldı. Önemli proje ve
yarışmalarda jüri üyelikleri
de yapan Prof. Dr. Leman
Tomsu 1975 yılında emekliye
ayrılmış ve 29 Nisan 1988’de
yaşamını yitirmiştir. Anıtkabir’in
de mimarı olan Türk Mimar
Emin Onat’la ortak eserleri:
Bursa Vali Konağı (1945-1946),
Bursa Uludağ Sanatoryumu
(1946), Çifteler, Kepirtepe Köy
Enstitüleri (1941-1942)
“Cumhuriyetin Divası”
Müzeyyen Senar
Yeni kaybettiğimiz Türk sanat
müziğinin ünlü sesi Müzeyyen
Senar, 1919 yılında Bursa’da
dünyaya geldi. Müzik eğitimine
Anadolu Musiki Cemiyetinde,
kemençe üstadı Kemal Niyazi
Seyhun Bey ve Udi Hayriye
Hanım gözetiminde başladı.
Hayranlık uyandıran bir sese
sahip olan bu yetenekli kız
çocuğunun ünü yayıldıkça,
hafız Sadettin Kaynak,
Selahattin Pınar, Lem’i Atlı,
Mustafa Nafiz Irmak gibi
devrin önemli üstatları da
ona dersler verdiler, zamanın
sevilen şarkılarının yanı sıra,
as a high school teacher for
some time and was accepted
during the same year as an
associate professor of sociology
to Ankara Faculty of Language,
History and Geography. She
published the magazines of
Yurt ve Dünya in 1941-1942 and
Adımlar in 1944 together with
her friends. She wrote articles
on social stratification, youth,
villagers and laborers as well as
the relations between society
and science and society and
arts. In 1945, she published
her associate professorship
thesis entitled Social Structure
Studies. She focused on financial
elements and social stratification
in this thesis on the socio-
economic structure of Turkey. In
1946 she married the translator
Nevzat Hatko. In 1948, she was
dismissed from the university
together with Pertev Nâili Boratav
and Niyazi Berkes due to political
and economic thoughts. She
moved to Istanbul in 1949.
She was among the founders
of Turkish Pacifists Society in
1950 and was appointed as the
president. She was arrested with
a group of her friends because
of a telegraph that opposes
the decision of the Grand
National Assembly of Turkey to
send troops to Korea. She was
imprisoned for 15 months. After
1960, she entered into arguments
with first the Vatan newspaper
and, Yön magazine writers. She
defended different opinions
regarding the evaluation of the
Ottoman society and the labor
class. In 1962 she entered the
Turkish Labor Party (TİP) In 1964
she became a member of the
central executive board of the
party. In 1965 she was elected
as the Urfa representative from
the list of this party. In 1968 she
was selected as the general
president of TİP. However, she
was arrested together with 15
party managers following the “12
March Military Memorandum”
and was sentenced to 15 years
in prison. She was freed after the
amnesty declared in 1974 and
reopened TİP with the founders
council consisting of fifty people
after which she was reelected
as the general president of the
party. TİP was closed together
with all other parties as a result
of the “September 12” coup.
She was taken into custody for
a time related with the lawsuit
against the party managers and
afterwards she went abroad. She
was deprived of her citizenship
when she did not obey the
“return to your country” call in
1981. She played active role
abroad in the integration of
the pro-Soviet TİP and Turkish
Communist Party Union (TBKP).
She died in Brussels. Her body
was first brought to Ankara and
following a ceremony held in
front of the Grand Assembly of
Turkey was taken to and buried in
Istanbul.
Uludağ Sanatorium Architect
Leman Cevad Tomsu
She is one of the first architects
of Turkey. She was born in 1913
in Istanbul as the daughter of
Mustafa Cevad Bey from the
village of Tavlus in Kayseri.
She comes from a well known
family known as Kafesçioğulları
and has taken the surname of
Tomsu from a village square in
Tavlus. Leman Cevad completed
her primary and secondary
education at the Erenköy Girls
High School and enrolled in the
Istanbul Faculty of Finer Arts
Architecture Department. She
came into prominence during
the five year education with
her diligence and her affinity to
architecture and graduated in
1935 as a master architect. She
started working with the town
planning expert Martin Wagner
Ceyda Düvenci
Leman Cevad Tomsu
