Page 40 - Dergi Bursa Mart 2012

38
detaylı bakış
Eski köye yeni adet getirip parayı
bulmadan önce insanoğlu, deniz
kabuğundan kıymetli metallere kadar
çeşitli malları değişim aracı olarak
kullanıyordu. Herkesin bildiği üzere,
ilk parayı “Lidyalılar” buldu. Onlarca
kez elimize değdi paralar. Rüçhan
Çamay’ın “para para para” şarkısındaki
gibi “varlığı bir dert, yokluğu yara”
yüzyıllardır… Tarihteki ilk madeni
para basım yerinin Anadolu olması
özellikle uygarlık gelişiminin göstergesi
olarak oldukça önemliydi. Yaşadığımız
toprakların değerini bir kez daha
ortaya koydu bu durum. Anadolu bu
üstünlüğünü sürekli devam ettirdi.
Dünyanın ilk büyük darphanesi Fatih
Sultan Mehmet tarafından İstanbul
Simkeşhane’de kuruldu.
“İşin paralı kısmı” tarihi kayıtlara
göre ilk kez, M.Ö. 118 yılında Çinliler
tarafından bulundu. Deri para
kullandılar. İlk kâğıt para da yine onların
icadıyla M.S. 806 yılında bulundu.
Batıda kağıt paraların basılması ve
kullanılması ise 17’nci yüzyılın sonlarına
kadar uzuyor. İlk kâğıt paranın 1690’lı
yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde
Massechusetts Hükümeti, İngiltere’de
ise "Goldsmiths"ler tarafından basıldığı
ve dolaşıma çıkarıldığı, 1694 yılında
İngiliz Merkez Bankası ve daha
sonra diğer ülke merkez bankalarının
kurulması ile de yaygınlaştığı biliniyor.
Paranın gelişimi ilk etapta hatıra
paraları ile gerçekleşmiş tarihsel süreç
içerisinde. Hatıra para basımı, madeni
para basımından sonra başlamış, onun
bir devamı olarak gelişimini sürdürmüş
ve 18. yüzyılın sonunda nümismatik
bilim dalının kurulmasıyla da bağımsız
bir para alanı haline gelmiş. Tüm bu
gelişmeler paranın giderek yaşamımızın
orta yerine yerleşmesi ile sonuçlanmış.
Tarihteki ilk bilinen hatıra paralardan
birinin, eski Yunan’da Perslere karşı
kazanılan zaferin anısına M.Ö. 479
yılında tedavül parası olan gümüş
Atina Tetradrahmisi’nin arka yüzündeki
desenin değiştirilmesi ve söz konusu
paranın çapının büyütülmesi ile basılan
Atina Dekadarhmisi olmuş... Roma
ve Bizans İmparatorluğu döneminde
önemli olaylar, çeşitli askeri zaferler,
değişik antlaşmalar ve imparatorların
ölümleri nedeniyle hatıra paralar
basılmış. Osmanlı İmparatorluğu’nda
ise özel bir hatıra para uygulamasından
söz etmek oldukça zor… Ancak
“seyahat paraları” basılmış.
Paraların koleksiyonlarını yapanların
sayısı da hayli fazla... Özellikle ABD,
Kanada ve İngiltere’de gelişmiş
bu alanla uğraşanların sayısı her
geçen gün giderek artıyor. İlk antik
para koleksiyonları ise, Rönesans
döneminde, Roma ve Yunan tarihindeki
ünlü kişilerin portrelerini araştıran
hümanistler tarafından yapılmış. Tabi
ciddi anlamda para koleksiyonculuğu
yapmak, derin bir kültürel altyapıyı,
yoğun araştırma yapmayı, nümismatik
biliminin ortaya çıkardığı gerçekleri
Paranormal
sevgi
Var mı parayla derdi olmayan? Parayı verip düdüğü çalmak
istemeyen? Para için kendini paralayanlar, parasızlıktan yanıp
tutuşanlar, para için ruhunu şeytana satanlar… Geçmişten bugüne
dek para, hep gündemimizde oldu ve öyle gözüküyor ki bu
başarısı hiç bitmeyecek…
Hazırlayan: Sezai Evans