Dergi Bursa / TEM. AUG. EYLÜL 2019 / Sayı 54

34 bursa dokusu bursa motifs Çarşısı, Gazazlar (iplikçiler), Gelincik Çarşısı ile Hallaçlar Çarşısı (pamukçular) ile çevrili imiş. Bu çarşıların üzeri, önceleri kurşun örtülüymüş ve bazı yerlerinde demir pencereleri varmış. Hamhalet Çarşısı’ndan, Gelincik Çarsısı’ndan, Uzun Çarşı’dan, Kebapçılar Çarşısı’ndan ve Yemiş Pazarcıları Çarşısı’ndan bahsetmiş. Yine ona göre bu çarşıların her köşesinde mutlaka bir çeşme varmış. Ayrıca bugünkü yeni Kapalı Çarşı’nın uzantısı olan; Saraçhane Çarşısı varmış ki bu çarşıda her türden esnaf varmış. Uzun Çarşı’da Pirinç Hanı yanında ise Kebapçılar Çarşısı varmış. Ayrıca bir de Bakkallar Çarşısı... Burada bulunan hoşafçıların, sadece Bursa’da bulunduğunu yazan Çelebi, ipek çarşılarının da güzel olduğunu yazmış. Dükkanların çoğu kuyumculuk üzerine satış yapar demiş... Çarşılarının hepsinin 9000 dükkân olduğunu da notlarına eklemiş. Kayhan Çarşısı’nda bazı günler sebze pazarları kurulurmuş. Çevresinde ve Kapalı Çarşı’ya doğru ise, Bursa’nın ünlü bıçakçıları varmış. Hayran kalınası bir gözlem yeteneğine sahip Evliya Çelebi bu çarşıda, yemiş pazarcılarının dükkânlarını meyve dalları ile süslediklerini yazar. 1648’de Şam yolculuğu esnasında İznik’e uğrayan Evliya Çelebi bu kez şöyle der: “Burada insanı hayretler içerisinde bırakan bukalemun (çok renkli) nakışlı öyle çiniler işlenir ki, tarifinden dil acizdir.” İznik’i İznik yapan yegane şeyi anlatırken dil gerçekten de acizdir... “Sallanan köprü”, efsane dolu tarih Evliya Çelebi’nin, Seyahatname’sinde övgülerle anlattığı, varlığı hakkında dilden dile aktarılan efsanelerin konuşulduğu Irgandı Köprüsü; yaşadığı onca yıkımdan, geçirdiği bir dizi restorasyondan sonra 2004 yılında bugünkü görünümüne kavuştu. Hem sanat, hem tarih, hem mucizelerle dolu bir yer Irgandı Köprüsü. Görünümüyle büyülediği, kendine hayran bıraktığı gibi dünya çapında bir ünü de var. Bulgaristan’ın Lofça kentindeki Osma Köprüsü, İtalya’nın Floransa kentindeki Ponte Vecchio Köprüsü ve Venedik’teki Rialto Köprüsü ile birlikte, dünyada “çarşılı köprü” olma özelliğine sahip 4 köprüden biri. Ayrıca diğerlerinden çok daha eski. Köprü 15. yüzyılda Irgandılı Pir Ali olarak anılan bir beyin oğlu Hoca Müslihiddin tarafından yaptırılmış. Mimarı ise Abdullah oğlu Timurtaş’mış. Ancak köprünün başındaki bilgilendirme tabelalarında da bulunan Evliya Çelebi’ye göre köprünün varlığını, dinleyenleri hayretler içinde bırakan bir hikâyeye borçluyuz. Tüyler ürperten efsaneye göre Orhan Gazi Bursa’yı fethettiği sırada, askerlerden biri tam da bugün bu köprünün bulunduğu yerden yükselen bir ses duymuş. Ses “Çıkayım mı? Geleyim mi?” diyormuş. Yiğit asker ise kılıcına davranmış ve gizemli sese “Çık bakalım ne yapabilirsin?” diye karşılık vermiş. Kılıcını sesin geldiği yöne doğru sallamasıyla birlikte büyük bir gürültü kopmuş ve “ırgalanan” (sallanan) yerden kıymetli bir hazine çıkmış. Aşağıdaki dere bir anda altınlarla, sikkelerle dolmuş. Askerin heyecanla koşup durumu anlattığı Orhan Gazi askere Bursa’da hayır yapmasını emretmiş. Hazinenin onda birini devlete bağışlayan asker, kalanıyla orada bir köprü yaptırmış ve adını da hazinenin ortaya çıktığı gibi “sallanan, yerinden oynayan” anlamına gelen south from Ruhban Mountain, it picks up speed over Keteli, Kestel Mountains flowing through the Filadar fields watering thousands of planted plains and forests of date trees. There is a strong bridge along the way, the colors of which resemble those of a rainbow. Since it was ordered to be built by Nilüfer Sultan, it has come to be known as the ‘Nilüfer Bridge’. The river passes through here flowing into the sea in the west. We passed from here entering Bursa two hours later.” Bursa covered with bazaars Many have been written on Bursa... Evliya Çelebi mentions its imarets, judges, lower castle, mosques, inns, madrasahs, lodges, merchant inns, caravanserais, fountains, mills, bazaars and markets, coffeehouses, bridges, recreation areas, highlands, sweet air and water, foods, industry, visits of previous sultans, scholars and distinguished educated individuals… As an example, the famous traveler has depicted the bazaars of Bursa as such: “Bedesten (Covered bazaar) is located at the heart of a Bursa Bazaar. The other bazaars are built around it.” According to Evliya Çelebi, four sides of the Bedesten were covered with jeweler market. This was surrounded by Gazzazlar Bazaar, Kavukçular Bazaar, Takkeciler Bazaar, İplikçiler Bazaar, Bezzazlar/Bezciler Bazaar (drapers), Halat Bazaar, Gazazlar (silk makers), Gelincik Bazaar and Hallaçlar Bazaar (cotton merchants). These bazaars were previously covered with a lead top with iron windows in places. He has mentioned the Hamhalet Bazaar, Gelincik Bazaar, Uzun Bazaar, Kebapçılar Bazaar and Yemiş Pazarcıları Bazaar. He has once again indicated that there is definitely a fountain at a corner of each of these bazaars. In addition, there was a Saraçhane Bazaar which was the extension of the Covered Bazaar of today where there were tradesmen of every nature. There was also Bakkallar Bazaar... Çelebi wrote that the compotes sold here can only be found in Bursa and that the silk bazaars are very good as well. He has indicated that majority of the shops are jewelers... He has also added that there are 9000 shops in total in the bazaars. He has stated that there were vegetable markets on some days at the Kayhan Bazaar. Surrounded by the famous knife makers of Bursa all the way up to the Covered