Dergi Bursa / TEM. AUG. EYLÜL 2019 / Sayı 54

29 Rivayete göre, 20 yaşında bir rüya görmüş Evliya Çelebi. Rüyasında Hz. Muhammed’in elini öperken heyecanlanıp “Şefaat” diyeceği yerde “Seyahat ya Resullah” demiş. Rüyasını yorumlayan büyükleri de gezip gördüğü yerleri yazmasını nasihat etmişti... O da bunun üzerine yollara düşmüştü. İstanbul başta olmak üzere gezip gördüğü beldeleri tanıtacak, seyahatlerini (1630-1684) kitapla buluşturacak ve “Seyahatname” adını verecekti. Bu eser ile insanlık tarihine yön veren 20 kişi arasına girdi. Birçok farklı milletin kültürel birikimine ışık tutan çağlar ötesi seyyah Çelebi, hoşgörülü anlatım biçimiyle herkesin haklı takdirini kazandı. Aslen Kütahyalı olan ve İstanbul’un fethinden sonra İstanbul’a yerleşmiş bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş bir gezginin Enderun Mektebi’ni bitirdikten sonra, sarayda görev alması; onu uçsuz bucaksız bir yolculuğa çıkmaktan alıkoyamamış. Şehirleri, yeme içme kültürlerini, sosyal yaşamlarını, yolları, mesafeleri, camileri, evleri, tekkeleri, sokakları, medreseleri, mescitleri, türbeleri, imaretleri, hastaneleri, konakları, kervansarayları, sebilhaneleri, hamamları, hanları, vezirleri, yazarları, alimleri, halkı, dilleri, dinleri, nişancıları, esnafı, sanatkarları ve doğayı anlatmış... Etnografya, tarih ve coğrafya ile ilgili harika betimlemelerde bulunmuş. Hatta tarım bilgilerinden çalgı çengilere kadar geniş bir yelpaze sergilemiş. Dil araştırmalarına kelime kullanımları ve yöresel ifadeler ile önemli ip uçları bırakmış... Türk kültür tarihi ve gezi edebiyatı bakımından gelmiş geçmiş en önemli eserlerden bir tanesi olmuş Seyahatname. Üslup olarak Osmanlı toplumunda özellikle Divan Edebiyatı’nda yaygın olan düzyazıya bağlı kalmayarak kendi üslubunu yakalamış... Geniş Osmanlı topraklarında çilesini tamamladıktan sonra kitap haline gelen bu yazılar, Legend has it that, Evliya Çelebi has had a dream at the age of 20. One night he dreamt of the Prophet Mohammad and getting excited as he kissed the Prophet’s hand said “Grant me travel, oh envoy of God!” instead of “Intercede on my behalf”… And so he started wandering through towns. He would travel through different regions he saw starting with Istanbul and would go on to write a “Book of Travels” comprised of the trips he made (1630-1684). With this book, he became one of 20