Dergi Bursa / NİSAN-MAYIS 2019 / Sayı 53

62 geçmiş zaman kipinde past tense He started laughing. ‘Do you remember, Münir Nurettin had come to Dolmabahçe one night and as he was singing I felt very happy and started singing with him. After a while he stopped singing, came to my side and whispered in my ear, ‘Please do not sing with me, you are disrupting the song and I cannot sing properly’. Perhaps no one realized it but I held myself back and did not respond negatively. Of course, singing is not something I am good at, but I was overjoyed at the time and I was trying to accompany him. But we disturbed the gentleman. That night I was hurt and offended. But still, I shouldn’t have thrown away his records, that was wrong’ he said. He had invited Münir Nurettin on another occasion as well but for some reason he did not request any songs from him that night”. The records in all of our memories are classified according to “inches” indicating the diameters of the records or their rates per minute. Generally diameter based classification is used abroad. Rates per minute is used for naming and classification in our country… According to diameter, the records are classified in two groups as 7 inches (about 17,5 cm) and 12 inches (about 30 cm). They are manufactured according to one of these dimensions regardless of their rpm. Accordingly, they are produced in 4 basic rpm values: 16, 33, 45 and 78... The forerunner of records, 78 rpm a.k.a. gramophone records have smaller diameters in comparison with other records which is close to 12 inch, which is the diameter of 33 rpm records. They can be distinguished by records with similar diameters by the hardness of their materials, their weight and the more sparse audio tracks. While 78 rpm records do not have any flexion; they can skip on the surface when they receive an impact but they can also crack more easily due to their raw material. Each side of 78r pm records can store one song. In this regard, gramophone records are similar to 45 rpm records. Manually or electrically operated gramophones may play them. You can’t come across 16 rpm that frequently because they are not manufactured as much. 33 rpm or long play / LP is more suited to 12 inch with its diameter. There are also 33 rpm records with diameters of 7 inch, however they are lower in number and are known as “EP (Extended Play)”. About five songs can be recorded on each side of an EP and they generally contain one full length album. These records are sold in a cardboard cover open on the right side and closed on the other three sides with a white colored protective sheet. These are played in electrical record players. 45 rpm records are the most common among those that have been passed down from generations. The 45 rpm records have a diameter of 7 inch and one song can be recorded on each side. Two songs can be recorded on some. These are also known as “mini LP”. 45 rpm records are stored in square paper covers shaped like an envelope. The covers are known as “company cover” with information on the manufacturing company along the label, a photograph of the artist generally one front cover with the list of records of that artist on the back which is known as “common cover” or “original cover” and is used to market more than one record of the same artist. Records are disks made of shellac and waxy substances (recently PVC or thermoplastic substances are used). The importance of records can be appreciated once again when it is taken into consideration that the contemporary music formats do not have any niye attığını sorduk. Gülmeye başladı. ‘Münir Nurettin hani bir gece Dolmabahçe’ye gelmişti, sofrada şarkı söylerken, ben de keyifliydim söylediği şarkılara iştirak ediyordum. Bir müddet sonra şarkısını kesti ve yanıma gelip kulağıma, ‘Lütfen benimle beraber söylemeyin, şarkıyı bozuyorsunuz, ben rahat söyleyemiyorum’ dedi. Belki kimse sezmedi ama kendime mani oldum, ters bir şey söylemedim. Tabii şarkı bizim işimiz değil ama keyiflenmişiz, söylemeye çalışıyoruz. Beyefendiyi pek rahatsız etmişiz. O gece ona çok kırıldım, gücendim. Ama yine de plaklarını atmamalıydım, yanlış yaptım’ dedi. Münir Nurettin’i bir başka gece yine davet etmişti ama o gece nedense Münir Nurettin’den hiç şarkı istemedi.” Herkesin anılarındaki plaklar çaplarının “inç” üzerinden ölçümü veya dakikada attıkları devir sayısına göre iki farklı şekilde sınıflandırılıyor. Yurt dışında ise genellikle çap temelli sınıflandırma geçerli. Ülkemizde sınıflandırma ve isimlendirmede devir esas alınmış ve bu şekilde isimlendirilmiş... Çap temelli baktığınızda plaklar; 7 inç (yaklaşık 17,5 cm) ve 12 inç (yaklaşık 30 cm) çaplı olmak üzere iki gruba ayrılıyor. Devirleri ne olursa olsun kullanım amaçlarına göre bu iki ölçüden birine göre veya bunlara yaklaşık olarak üretilmiş. Bu çerçevede 4 temel devirde üretilmişler: 16, 33, 45 ve 78... Plakların atası 78 devir, nam-ı diğer taş plakların çapları diğer plaklara göre biraz daha küçük, 12 inçe yani 33’lük plaklara yakın. Yaklaşık çaptaki diğer plaklara göre malzemelerinin sertliği, ağırlığı ve ses izlerinin daha seyrek olmasıyla ayırt ediliyorlar. 78 devir plaklarda ise esneme olmuyor; darbe aldıklarında yüzeysel atma yapabilecekleri gibi hammaddesinden ötürü çabuk kırılıyorlar. 78 devirlik plakların her iki yüzüne birer parça sığıyor. Bu yönleriyle taş plaklar, 45 devirlik plaklara benziyor. Manuel veya elektrikle çalışan gramofonlar onlara ses oluyor. 16 devirlere ise, çok az üretildiğinden piyasada pek rastlamazsınız. 33 devir, 33’lük veya diğer adıyla “uzunçalar” (longplay / LP), çap ölçüsüyle 12 inçe uygun. Çapı 7 inç, devri 33 olan plaklar da var ancak bunların sayısı daha az ve “EP (Extended Play)” adı veriliyor. Uzunçalarların her iki yüzünde ortalama beşer parça kayıt edilebiliyor ve genelde bir tam albüm içeriyor. Bu plaklar üç yanı kapalı, sağ taraftan açık, kartondan üretilmiş bir albüm muhafazasının içinde ayrıca iç zarfı denilen, beyaz renkli kâğıttan bir koruyucu kılıfla piyasaya sürülmüş. Bu plaklar elektrikle çalışan pikaplarda çalınıyor. Plaklardan günümüze en çok miras kalmış olan tür ise pikaplarda çalınabilen 45’liklerdir. Diğer bilinen ismiyle 45 devir, 7 inç çapında ve her iki yüzünde birer parça kayıt alabiliyor. Bazı 45’liklere ikişer parça kaydedilebiliyor. Bunlara “mini LP” adı da veriliyor. 45’likler, kâğıttan üretilmiş zarf biçiminde kare kapaklar içinde bulunuyorlar. Kapaklara; göbek etiketi çapında tek veya çift yüzünden delikli üretici firmaya ait bilgileri üzerinde bulunduran “firma kapağı”, bir firmanın bir sanatçısına ait ve genelde ön yüzünde sanatçı resmi, arka yüzünde sanatçının çıkmış plaklarının listesini bulunduran ve sanatçının birden fazla plağını piyasaya sürmekte kullanılmış “ortak kapak” veya “orijinal kapak” isimleri