Dergi Bursa / EYLÜL 2018 / Sayı 50

41 Her gün onlarca insanı Karabaş-i Veli Kültür Merkezi’ne toplayan sema, işitme ve dinleme anlamına geliyor ya da tasavvufta güzel sesle okunan Kuran-ı ve dini konularla ilgili şiirleri dinleme... Ölçülü ve ahenkli sesleri ile dinleyenleri bambaşka bir diyarın kucağına bırakan bu şiirsel ilahileri genellikle ölçülü ve ahenkli hareketler izliyor. Bu nitelikteki hareketlere devr, deveran, hareket, raks ve sema gibi isimler veriliyor. Sema hem işitme ve dinleme hem de dinlenen ahenkli ve hoş sedanın tesiriyle hareket ve raks etme anlamında kullanılıyor. Genellikle dervişler döne döne raks ettiklerinden de Sema’ya devir ve deveran (dönmek) da deniliyor. Semanın icra edildiği yere ise malumuyla Semahane deniyor. Mevlevi mukabelesi olarak da bilinen Mevlevi seması; şiir, musiki, raks, edeb ve erkân gibi birçok estetik sanat unsurlarını içeriryor. Bunlar ruhu şaha kaldırıp yüceltmek ve böylece “Hakka” yaklaşmak için önemli ve vazgeçilmez vasıtalar olarak kullanılıyor. Bu anlayışın neticesinde Mevlevilikte zengin bir edebiyat, musiki adab ve erkân kültürü oluşmuş durumda... Bu kültür yüksek zümrenin hem estetik zevki, hem de manevi hayatı bakımından büyük önem taşır. Mevlevi Sema Ayini de musikisinden kıyafetine kadar her alanda pek çok sembolleri taşıyor. Benliğinden ölü olan Mevlevi dervişinin başındaki sikkesi mezar taşı, giydiği tennuresi kefeni, sırtındaki hırkası kabridir. Semahane ise sağ tarafı görünen ve bilinen madde âlemi, sol tarafı ise mana âlemi olan kâinatı simgeliyor. Tecelli rengi olan kırmızı renkli post üstündeki Şeyh ise, Hz. Mevlana’yı temsil ediyor. Hakikate varan yolu o biliyor. Sema dört selamlı yapılıyor. Birinci selam, insanın bilgiyle hakikate doğarak, yüce yaratanını ve kendi kulluğunu idraki anlamına geliyor. İkinci selam, insanın yaratılışındaki nizamı, azameti müşahede ederek, Allah’ın kudreti karşısında hayranlık duyması; üçüncü selam ise, insanın hayranlık ve minnet duygusunun “aşk”a dönüşmesiyle, aklın aşk’a kurban oluşu olarak ifade ediliyor. Bu kelimenin her anlamıyla tam bir teslimiyet. Allah’a vuslat da denebilir. Dördüncü selam ise insanın manevi yolculuğunu tamamlayıp, kaderine razı olarak, yaratılıştaki vazifesine, kulluğuna dönüşüyor. Mevlevi kültürünün tennureleri uçurduğu esintide, günlük hayatın stresinden uzak olan Karabaş-i Veli Kültür Merkezi, so as to be called Mevlevi. Let’s put it clearly: the suffering is performed through retreat in a cell pursuant to Mevlevi tradition. The disciple, who retreats for suffering, is called “chilenishin”. Suffering is a way of seclusion, self-education and self-training. The suffering period begins and ends with relevant rituals. The trainees or candidates for Mevlevi order are called ‘Jan’. Jan is put in a cell following the first suffering of three days. There, he gets into mystery for three days. His food and water is served by a servant called meydancı. At the end of three days, meydancı takes the candidate to dede of order. The candidate kneels down before dede and listens to his sermon and advices. Then, he goes back to his cell and remains there for eighteen days. During this period, he only wanders within tekke and cannot get out. At the end of eighteen days, he goes to visit Shams Tabrizi. The candidate, if he likes, can continue the suffering, or even accomplish his term going to Mevlevi houses in provinces. This service term is 1001 days in total… Sema, which gathers dozens at Karabaş-i Veli Culture Centre every day, means listening and hearing. More precisely, it means listening to Quran and religious poems recited by delightful voices… These poetic hymns take audience away to distant realms through well-measured and coherent voices, and they are often followed by well-measured and coherent moves. These moves are categorised with names such as devr, deveran, hareket, raks and sema. Sema means both listening/hearing and moving and dancing under influence of harmonious music. Since the dervishes often dance through whirling, Sema is equally called devr or deveran (whirling). The hall where sema is performed is called semahane. Mevlevi sema, aka Mevlevi replication, includes various aesthetic and artistic elements such as poetry, music, dance, good manners etc. They are used as important and indispensable means for rearing up and elevating the soul towards God. Consequently, Mevlevi order has a rich culture and tradition of literature and music… This culture is vital to both aesthetic taste and spiritual life of this high community. Mevlevi Sema Ceremony comprises numerous symbols in its music, clothing and other elements. Mevlevi dervish is free from his ego, whereupon his tall hat (sikke) symbolises tombstone, his gown (tennure) symbolises shroud and his cloak (hırka) symbolises his grave. In semahane, the right side symbolises the visible and known world, while the left side symbolises the universe as the spiritual world. Sheikh, who sits on a red hide representing fate, characterises Rumi. Whoever attains the truth knows its path. Sema includes for greetings.