Fizik tedavide merak edilenler

“İyileşen hasta evine gönderilirken her şey yapılmış ve bitmiş demek değildir. Artık sahneden hekim iner, hastanın kendisi sahneye çıkar. Hasta bu sahnede uzun süre duracaktır. Çünkü tedavinin daha başarılı olmasını ve yakınmaların tekrarlamamasını sağlayacak olan kişi kendisidir.”

 Konuğumuz Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Ferda Erkişi… Konumuz ise fizik tedavi dalında Bursa şehrinin önemi ve bu alandaki gelişmeler…

Rahatsızlanmadan yaşam maalesef mümkün olmuyor. Bu aşamada hastalıklarımıza rağmen yaşam konforunu sağlayabilir miyiz?

Vücudumuz hiçbir zaman eskimeyecek ve bozulmayacak gibi düşünürüz veya bozulacağı aklımıza bile gelmez. Ancak doğadaki en dayanıksız yapı insan vücududur. Bu yapı dayanıksız olduğu kadar, beynimiz sayesinde doğaya hakim olabilen tek varlıktır. Yaşam döngüsü içinde en değerli hazinemiz olan vücudumuzu ne kadar yıprattığımızın farkına varmadan mücadelemizi sürdürürüz. Belki bu mücadeleyi çoğu zaman kazanırız ama zaferin mutluğunu yaşayamayız. Çünkü mücadele sırasında fark etmeden bozulan vücut, yaşam kalitemizi düşürür. “Temiz bir evde ağrılarla oturmak”, “kazanılan maddi varlık içinde yaşarken yemek masasındaki kısıtlamaları, fiziksel aktivitelerdeki kısıtlamaları yaşamak”, birer acı örnektir.

Bu kısıtlamalardan kurtulmanın yolları var mı?

Hastalıkların oluşumunda 2 çeşit etken var; değiştirilebilen etkenler ve değiştirilemeyen etkenler… Yaş, cinsiyet, çevresel koşullar, genetik dayanıklılık ve hatta sosyal sorumluklar değiştirilemeyen etkenler olarak sayılabilir. Kilo, hobiler, yaşam şekli ve sosyal eğitim ise değiştirilebilen etkenlerdir. Sağlık kuruluşlarında yapılan tüm tetkikler ve düzenlenen tedaviler altta yatan başka bir hastalığın varlığını gösterip çözüme ulaşma yollarını belirlerler. İyileşen hasta evine gönderilirken her şey yapılmış ve bitmiş demek değildir. Artık sahneden hekim iner, hastanın kendisi sahneye çıkar. Hasta bu sahnede uzun süre duracaktır. Çünkü tedavinin daha başarılı olmasını ve yakınmaların tekrarlamamasını sağlayacak olan kişi kendisidir. Ne yapılacak olan manyetik rezonans inceleme vb. ne de ağrı kesici ilaçlar bundan sonraki yaşam standardını tek başına yükseltemez. Yapılacak olan en önemli şey yukarıda özetlediğimiz değiştirilebilen etkenlere dikkat etmek. Zorlayarak şekil verdiğimiz beden, aşırı ve yanlış kas gruplarına uygulanan yükler, bağların zorlanması her zaman ağrı ve tutukluluk ile kendini gösterir. Hangi tedavi uygulanırsa uygulansın bu hatalı dış etkenler ortadan kalkmadan tam bir düzelme olmaz.

Dış etkenleri düzeltemediğimiz ya da düzeltsek de sonuç alamadığımız aşamalarda neler yapmalıyız?

Bazen dış etkenleri ne kadar düzeltmek istesek de başaramayabiliriz. O zaman da bu etkenlere karşı vücudumuzun direncini arttırmalıyız. Yani vücudumuza bedenen ve ruhen güç katmalıyız. Çalıştığı ortamda ve evinde ağır yük kaldırmak ve taşımak zorunda olan (bebeğini emziren anne gibi, fabrikada çalışan işçi gibi, masa başında bütün gün oturmak zorunda kalan sekreter gibi…) bir kişiye “ağır yük kaldırma, aynı pozisyonda sürekli oturma” demek mümkün değildir. Muhakkak ki başlangıçta ilaç ve fizik tedavi desteği gerekebilir. Ancak tedavinin başarısı ve devamlılığı için, yaşam ortamının düzenlenmesi şarttır ve spor hayatın vazgeçilmez bir parçası olmalıdır. Güç ve esneklik kazanmak belli hareketlerin ve pozisyonların vücuda zarar vermesini önleyecektir. Alacağınız tedbirler ve yapmanız gerek hareketler konusunda her zaman doktorunuz size kılavuz olacaktır. Günümüzde bu konudaki bilinçlenme toplumumuzdaki yaşam tarzına belirgin olarak yansımıştır. Gerek okullardaki, gerek çeşitli basın kuruluşlarındaki sunumlarda, hatta gerekse arkadaş toplantılarında, spor ve egzersiz söyleşileri toplumumuzun bilincini yansıtırken daha sağlıklı bir hayata doğru adım atmamızı sağlar. Yol kenarında yürüyüş yapan insanların çoğalması, ulaşım amacı ile yürümeyi, bisiklet kullanmayı tercih eden insanların varlığı sevindirici…

Biraz da fizik tedavi gerektiğinde kullanılan yöntemlerden bahsedelim mi?

Fizik tedavi hasta ya da yaralanmış vücut yapılarına yeniden tam bir güç ve fonksiyon kazandırmayı ve hastayı tam tedavi edilmiş bir duruma getirmeyi hedef tutan bir tıp bölümüdür. Tıp giderek daha sofistike bir meslek olmaya devam ederken ve tüm dünyada ortalama yaşam beklentisi artarken; sağlıklı olmanın amacı yeni bir temayı da içine aldı: yaşam kalitesi. FTR’nin amacı hastaya optimal fonksiyonu geri kazandırmak olduğu için FTR uzmanlığı bazen yaşam kalitesi mesleği olarak da adlandırılıyor. Fiziyatristin (Fizik tedavi uzmanı) görevi, herhangi bir hastalık ya da yaralanmadan kaynaklanan ve herhangi bir organ ya da sistemi ilgilendiren özürlüğü tedavi etmek. Burada belirli bir organ ya da vücut bölgesine yoğunlaşmak yerine amaç, kişinin hayatının bölümlerini medikal, toplumsal, duygusal ve mesleki olarak tekrar eski yerine koymak. Fizik tedaviden kullanılan alet ve teknikler genellikle vücut dışından ve ilaç kullanılmadan tatbik ediliyor. Bundan dolayı yan etkileri hiç yok veya yok denecek kadar az. Sıcak ve soğuk uygulama, ağrı kesici ve kasları kuvvetlendirici elektrik akımları, traksiyon, masaj, manipulasyon, egzersiz, iş-uğraşı tedavisi, hidroterapi ve ESWT başlıca fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri… Fizik tedavi sayesinde kısıtlanmış eklem hareketleri normal veya normale yakın bir hal kazanıyor, ağrının yarattığı hareket kısıtlılığı sona eriyor, kas güçsüzlüğü azalıyor ve daha rahat hareket ediliyor. Şişlikler ise yok oluyor.

Tarihi Bursa kaplıcaları ve tedavileri ile ilgili ne düşünüyorsunuz?

Kaplıca tedavisi, gerek sıcak suyu ve buharı, gerekse içerdiği mineraller ile özel bazı hastalıkların yanı sıra (böbrek hastalıkları, cilt hastalıkları vb.) tüm kas ve kemik ve eklem hastalılarının tedavisinde özel bir yer tutuyor. Kaplıcalar, tedavi ajanı zenginliğimizi sağlayan bulunmaz fırsatlardır. Özellikle Bursa bölgesi çok eski zamanlardan bu yana bu tedavi yöntemi açısından çok şanslı; Suların miktarı, ısısı ve içerdiği minerallerin zenginliği bakımından dünyada sayılı yerlerden birisi. Özellikle kükürtlü (Kükürtlü kaplıcaları), sülfatlı (Oylat Kaplıcası), radyoaktiviteli (Kara Mustafa Kaplıcası, Çekirge’deki Eski Kaplıca), çelikli (Demir içeriği yüksek Çelik Palas Kaplıcası) kaplıcaların ve daha birçoğunun varlığı çok çeşitli hastalıkların tedavisinde önemli yer tutuyor.